Ontwikkelingsstoornissen
ADHD: aandachtstoornis met hyperactiviteit.
ADHD is een gedrags- en ontwikkelingsstoornis en kenmerkt zich door concentratiestoornissen, impulsiviteit en/of hyperactiviteit.
ASS: Autisme spectrumstoornis.
Het is een overkoepelende classificatie voor moeilijkheden die zich voordoen op het vlak van sociale communicatie en het verbeeldend vermogen. Bij sociale communicatie zien we problemen in het uitdrukken en in het begrijpen van bedoelingen. De communicatie is voor personen met ASS vaak te abstract en te symbolisch. Spraakafwijkingen zijn bv. het overdreven herhalen van woorden of zinnen, zeer luid, snel of monotoon praten, het eigenaardig gebruiken van woorden of zinnen,… Het tekort in verbeeldend vermogen uit zich vaak in het niet kunnen voorzien van de gevolgen van het gedrag. Vooruit denken en plannen is daardoor moeilijk. Dit uit zich ook in de vorm van rigiditeit in vaste routines en rituelen; alsook stereotiepe en repetitieve lichaamsbewegingen, zoals wiegen en fladderende handen. Een bijkomend gevolg is dat het generaliseren van aangeleerd gedrag op andere situaties moeilijk is. Ze hebben als kind weinig fantasie en komen zo moeilijk tot fantasiespel. Hun fantasiespel is vaak repetitief en weinig gesofisticeerd.
NLD: Niet verbale leerstoornis.
De stoornis levert voornamelijk problemen op in de non-verbale communicatie. Ze begrijpen het non-verbale vaak verkeerd en indien deze goed begrepen wordt, levert het vaak problemen op bij het terug reageren. Oogcontact is moeilijk en ze voelen zich vaak niet op hun gemak. Eigen emoties herkennen en uiten en de emoties herkennen van anderen verloopt vaak moeilijk. Ook op het vlak van verbale communicatie (vb. snelle, monotone monologen), rekenen en ruimtelijk inzicht, motoriek en faalangst; worden vaak problemen gesignaleerd.
Angsten
Normale angst heeft een alarmfunctie en waarschuwt ons voor gevaarlijke situaties. Bij een jong kind hangen de angsten samen met de ontwikkeling. Angsten kunnen plots opkomen en terug spontaan verdwijnen, om vervolgens weer terug te komen. Des te meer een kind ziet en de wereld niet begrijpt, des te meer angsten kunnen ontstaan. Angsten afhankelijk van leeftijd: verlatingsangst, harde geluiden, plotse toenadering, hoogte, diepte, natuurverschijnselen, dieren, bloed, donker, gefantaseerde figuren, zelfveroordeling, beoordeling van leeftijdsgenoten, faalangst, angst voor toekomstige nare gebeurtenissen (vb. scheiden), gevaren buiten zichzelf (vb. oorlog), angst om over te geven, angst voor ziektes,…
Bij gegeneraliseerde angst is het kind van jongsaf heel gespannen, nerveus en angstig. Symptomen kunnen zijn: paniek, vermijding, depressieve klachten, voortdurende spanning, prikkelbaar, vermoeidheid, concentratieproblemen, slaapproblemen, gevoel van afwijzing, verminderde eigenwaarde, agressie, perfectionisme, zich overal zorgen over maken, …
Faalangst
Faalangst is de angst om te mislukken voor ouders, leerkrachten, vrienden, jezelf. Meestal vindt dit plaats in een beoordelingssituatie. Kinderen kunnen faalangst hebben voor schoolse taken (vb. testen), voor sociale taken (vb. spreekbeurten), motorische taken (vb. sportprestaties). Er worden twee soorten van faalangst onderscheiden: de actieve en passieve faalangst. De actieve faalangst komt tot uiting in een overdreven perfectionisme. De passieve faalangst wordt vaak niet als dusdanig herkend. De jongere wordt aanzien als het luie kind, dat zich absoluut niet graag met schooltaken bezighoudt. Ze vertonen meer probleemgedrag: spijbelen, spieken, ziektes veinzen en dit vaak vanuit de idee dat of ze zich inspannen of niet de resultaten toch niet voldoende zijn.
Trauma
Trauma is een gebeurtenis, die veel stress veroorzaakt, erg ingrijpend en pijnlijk is. Vaak verdwijnen de ergste reacties na een trauma gedurende de eerste weken. Typische reacties bij kinderen, afhankelijk van de leeftijd zijn: niet alleen gelaten willen worden, huilerig zijn, heen en weer bewegen, apatisch kijken, bedplassen, bang voor het donker, slaapproblemen, concentratieproblemen, storend gedrag, nachtmerries, irrationele angsten, prikkelbaar, hyperalert, afgevlakte emoties, slechte schoolresultaten, flashbacks, verwarring, vermijding, suïcidaliteit, depressie, alcohol- en/of druggebruik,…
Schoolmoeheid
Schoolmoeheid vertegenwoordigt een onverschilligheid en aversie tegenover alles wat met de school te maken heeft. Een kind met schoolmoeheid hoeft dit niet altijd direct te tonen. Het kan klagen over de school, maar ook heel andere signalen uitzenden. Denk maar aan: hoofdpijn, dalende cijfers, gedragsproblemen, spijbelen, ziekte veinzen, het tellen van punten om met de minste inspanning een A-attest te behalen, … Schoolmoe betekent niet dat de jongere leermoe is.
Echtscheiding/
vechtscheiding
Een vechtscheiding ontstaat als de negatieve gevoelens bij de partners worden omgezet in het slecht praten over de ander met als bedoeling de ander schade toe te brengen. Een gevoel van kwaadheid en verdriet is na een scheiding bijna onvermijdelijk. De eigen verwerking als ouder is hierbij belangrijk, anders verwordt het kind van oogappel tot twistappel. Ouders die vechten voor hun kinderen, vechten in de regel voor vrede, aangezien het kind daar het meeste baat bij heeft.
Eetstoornissen
Problematisch eetgedrag kan zich reeds voordoen vanaf de geboorte en kan allerlei vormen aannemen. Soms is er een medische oorzaak, maar vaak ligt een psychologische reden aan de basis.
Binge-eating of eetbuien bij jongeren of het zich systematisch overeten bij jongeren. Het lijkt niet mogelijk om het gedrag onder controle te krijgen, men hoeft geen laxeermiddelen te nemen of over te geven of maatregelen te treffen om het gewicht te beperken. Per definitie lijden mensen met Bulimia aan binge-eating. Voor mensen met bulimia zijn de vreetbuien vaak de enige momenten dat er gegeten wordt en zij nemen maatregelen om het gewicht te beperken.
Bij anorexia nervosa wordt een laag lichaamsgewicht, restrictief eten, mogelijks overmatige beharing en het uitblijven van de menstruatie opgemerkt. Het kenmerkt zich door het obsessief bezigzijn met het lichaamsgewicht, wat tevens ook aan de orde is bij bulimia nervosa.
Verslaving
Verslaving is een voortdurende dwangmatige drang om een psycho-actief middel te gebruiken, mits veel moeite om deze drang onder controle te houden ondanks de negatieve gevolgen. Verslaving betreft ook gokken en gamen. De mate waarin jongeren gebruiken en de aanvangsleeftijd zijn heel bepalend voor het ontwikkelen van verslavingsproblemen op latere leeftijd. Vandaar dat extra waakzaam moet worden gekeken naar het weekendgebruik bij onze jongeren.
Dwang
Is het steeds terugkeren van opdringerige gedachten, waarbij eventueel rituele handelingen horen. Door de dwang uit te voeren, gaat de interne angst dalen. Door het wegvluchten van de angst, gaat de angst alleen maar toenemen; waardoor het obsessieve karakter ontstaat. Dwang kan ontstaan op alle leeftijden. Het jonge kind zal snel bevestiging zoeken bij de ouder om de angst weg te nemen. Dwang is goed te behandelen, maar dient vroegtijdig onderkend te worden.
Depressie
Depressieve symptomen bij kinderen vertonen veel gelijkenissen met volwassen. De aanhoudende sombere stemming en het geen zin hebben om iets te ondernemen vormen de basis van de depressie. De eigenwaarde wordt vaak aangetast en kinderen gaan ook vaak somatische klachten signaleren (bv. buikpijn). Kinderen gaan zich ook vaker agressief of stoer gedragen in vergelijking met volwassenen. Ze voelen zich vaak schuldig over dingen en piekeren, waardoor ze niet meer kunnen genieten van het spelen. Ze gaan zich vaker isoleren en anderen wantrouwen, maar als ze anderen vertrouwen klampen ze zich vaak vast aan deze persoon.
Tics
Tics zijn kortdurende, plotselinge, snelle en terugkerende, niet ritmische bewegingen of geluidjes. De bewegingen worden motore tics genoemd en de geluidjes vocale tics. Daarnaast wordt een onderscheid gemaakt tussen enkelvoudige en complexe tics, waarbij de complexe tic bestaat uit meerdere bewegingen of geluidjes. Tics komen vrij vaak voor tijdens de kinderjaren en verdwijnen vaak na enkele weken of maanden. Wanneer kinderen langer dan een jaar last hebben van de tics wordt gesproken van een tic syndroom. Als dit zowel geluiden als bewegingen betreft is er sprake van het syndroom van Tourette.